„leiðin er innávið og uppímóti“ : Um fjórðu bylgju femínismans og íslenskar kvennabókmenntir

Femínískri umræðu hefur vaxið fiskur um hrygg á samfélagsmiðlum síðustu ár. Það telur breski bókmenntafræðingurinn Nicola Rivers meðal annars geta verið til merkis um að fjórða bylgja femínismans sé að sækja í sig veðrið. Hér á landi hefur aðdragandi fjórðu bylgju femínismans verið býsna öflugur og aðgerðir undir svokölluðum myllumerkjum (e. hashtag) vakið athygli og jafnvel leitt til falls ríkisstjórnar og alþingiskosninga eins og umræðan undir #Höfumhátt sýndi árið 2017. Femínísk umræða síðustu ára hefur að miklu leyti hverfst um kynferðisofbeldi, sem endurspeglast í aðgerðum á borð við framangreinda #Höfumhátt en jafnframt í hinni alþjóðlegu #MeToo-byltingu og Brjóstabyltingunni (e. free the nipple). Kvenlíkaminn er þannig óhjákvæmilega miðlægur í þessum áherslum og aðgerðum. Markmið þessarar ritgerðar er fjalla um aðdraganda fjórðu bylgju femínismans í íslensku samfélagi og listsköpun ungra, íslenskra kvenna sem innlegg í baráttuna og samband þeirra við kvenlíkamann. Í stuttu máli endurspeglar þetta samband ýmiskonar togstreitu sem rekja má til fegurðar- og hegðunarkrafna sem fjölmiðlar eiga stóran þátt í að magna upp og þeirrar ógnar sem stafar af ofbeldi af hálfu karlmanna. Lögð verður áhersla á íslenskar kvennabókmenntir. Skáldkonurnar nota líkamlegt myndmál með margvíslegum hætti og svar þeirra birtist meðal annars í ákalli um uppreisn og kvennasamstöðu þvert á kynslóðir.Feminist discourse has become increasingly prominent on social media in the past few years. The British scholar Nicola Rivers has pointed out that amongst other things, this might be a sign of feminism’s fourth wave gaining ground. In Iceland, the run-up of said fourth wave has been quite vigorous. Feminist online activism has made an impact; the Icelandic #Höfumhátt-movement, for example, brought down a government leading to new elections in 2017. Feminist online discourse of recent years revolves largely around discussions about sexual violence as the aforementioned #Höfumhátt-movement demonstrated, as did the international #MeToo-movement and #freeethenipple. The female body is, therefore, undeniably at the center of this activism. The aim of this thesis is to discuss the antecedents of the fourth wave of feminism in Icelandic society, in addition to analyzing young women’s artistic creations as their contribution to the contemporary women’s rights movement, with a focus on their relationship with the female body in their art and writing which, in short, is marked by various conflicts. This strained relationship comes as a result of appearance and behavioral standards which are largely intensified by the media, as well as from living in threat of sexual violence on behalf of men. Icelandic women’s literature will be highlighted in this analysis. The women artists employ various kinds of physical imagery in their creative output, and their answer to violence and beauty standards can be seen as a plea for a revolt and solidarity across generations